ارگونومی در محیط کار چیست؟ بررسی مزایا و راهکارهای ارگونومی محیط کار

آیا از آسیب‌های اسکلتی و حرکتی در محیط کار خود رنج می‌برید؟ آیا در محل کار خود دچار خستگی و کوفتگی می‌شوید؟ اصلا نگران نباشید! راه حل مشکل شما ایجاد محیط کاری ارگونومیک است. به زبان ساده ارگونومی در محیط کار (Workplace ergonomics) به علم طراحی و ساخت تجهیزات محیط کار می‌گویند؛ به‌گونه‌ای که کمترین فشار به بدن وارد شود و کارکنان، بیشترین میزان راحتی و بازدهی را در محیط کار داشته باشند. ما به شما اطمینان می‌دهیم با مطالعه‌ مقاله ارگونومی در محیط کار به پیاده‌سازی راهکارهای عملی ارگونومی محیط کار خود برسید.

اصول ارگونومی محیط کار؛ برای داشتن فضایی آرام و پربازده

اصول ارگونومی محیط کار، در واقع ایده‌هایی هستند که برای جلوگیری از بروز آسیب‌های اسکلتی عضلانی و افزایش بهره‌وری در محل کار استفاده می‌شوند. اصول ارگونومی محیط کار به شرح زیر است:

• طراحی و ساخت فضای کار راحت:  با نورپردازی مناسب، استفاده از کامپیوترهایی با قابلیت تنظیم و صندلی‌های استاندارد محیط کاری ارگونومیک و راحت را برای کارکنان خود فراهم کنید.
• انتخاب تجهیزات مناسب: استفاده از وسیله‌ها و تجهیزاتی که بدن را در حالت خنثی نگه می‌دارد و فشار وارده بر بدن را به حداقل می‌رسانند. 

پس از طراحی و ساخت فضای کار راحت و همچنین انتخاب و به‌کارگیری تجهیزات مناسب، راهکارهای عملی و کوچک دیگری هم وجود دارد که ‌با استفاده از آن‌ها محیط کار خود را ارگونومیک کنید. یکی از این موارد توجه به لوازم‌التحریر و سایر وسایل موردنیاز کارمندان برای انجام امور است. برای مثال، استفاده از کلر بوک یکی از راهکارهای داشتن محیط کار ارگونومیک محسوب می‌شود که کارمندان با استفاده از آن دسترسی به کاغذهای موردنیاز خود را آسان خواهند کرد. 

با رعایت اصول ارگونومیک می‌توان مشکلات ناشی از وضعیت نامناسب بدن، استرس، خستگی و فرسودگی کارکنان را کاهش داد؛ در نتیجه کارکنان با خلاقیت، بهره‌وری و رضایت شغلی بیشتری کار می‌کنند.

مزایای ارگونومی در محیط کار چیست؟

شرکت‌ها و سازمان‌ها باید ارگونومی محیط کار را جدی بگیرند. رعایت نکردن ارگونومی محل کار، میزان بهره‌وری سالانه سازمان شما را کاهش می‌دهد. برای اجرایی کردن ارگونومی در محیط کار که شامل طراحی محیط کار و تجهیزات ارگونومیک می‌شود، بهتر است به‌منظور سازماندهی کردن آن  برنامه ریزی سالانه انجام دهید. به‌عنوان مثال برای خرید صندلی ارگونومی یا تعمیر تجهیزات ارگونومیک خود به‌صورت سالانه برنامه‌ریزی کنید. در ادامه بررسی می‌کنیم رعایت ارگونومی محیط کار چه مزایایی برای سازمان شما دارد:

• افزایش رضایت شغلی کارکنان 
• افزایش بهره‌وری و تمرکز کارکنان
• بهبود تعامل کارکنان با سازمان
• بهبود سلامت جسمی و روحیه کارکنان
• کاهش هزینه‌های مراقبت‌های پزشکی کارکنان
• بهبود کیفیت خروجی کار
• کاهش هزینه‌های جانبی ناشی از خسارت‌ها و حوادث

با پیاده کردن اصول ارگونومی در محیط کار، میزان بهره‌وری سالانه سازمان خود را افزایش دهید و سلامت کارکنان خود را تضمین کنید.

ارائه راهکارهای عملی برای پیاده‌سازی ارگونومی در محیط کار

یک برنامه‌ ارگونومیک فعال، برنامه‌ای مداوم است که به‌مرور باعث بهبود وضعیت سلامت کارکنان و افزایش بازدهی آن‌ها شود. برای سازماندهی کردن برنامه ارگونومی می‌توانید از بولت ژورنال استفاده کنید. بولت ژورنال یک سیستم برنامه‌ریزی آزادانه و خلاقانه برای مدیریت زمان است که امکان طراحی کردن در آن وجود دارد؛ شما می‌توانید با ساخت بولت ژورنال شخصی‌سازی شده، برنامه‌های سالانه خود را طبق نظم پیش ببرید. در ادامه به بررسی راهکارهای عملی برای پیاده سازی ارگونومی محیط کار می‌پردازیم.

نورپردازی مناسب؛ یکی از موارد مهم در ارگونومی محیط کار

ایجاد نورپردازی مناسب از فاکتورهای مهم محیط کار ارگونومیک است؛ چرا که نداشتن نورپردازی مناسب در محیط کار باعث مشکلاتی از جمله سردرد، چشم درد، خستگی و خواب‌آلودگی می‌شود. برای اینکه تصویر را در نمایشگر واضح ببینید؛ صفحه نمایشگر خود را به‌گونه‌ای قرار دهید تا از  انعکاس نور خورشید بر صفحه نمایشگر جلوگیری کنید.

به‌کارگیری قانون 20-20-20؛ جلوگیری از خستگی چشم

نگاه‌ کردن طولانی به صفحه نمایش لپ‌تاپ امری اجتناب‌ناپذیر است؛ برای جلوگیری از آسیب و خستگی چشم‌ها از قانون 20-20-20 استفاده می‌کنیم. در این قانون با هر 20 دقیقه نگاه کردن به رایانه باید 20 ثانیه به شی یا وسیله‌ای که در فاصله‌ 20 فوتی (تقریبا 6 متر) از شما است نگاه کنید. همچنین می‌توانید از این قانون برای استراحت کاری خود هم استفاده کنید؛ بعد از هر 20 دقیقه‌ای که کار کردید، استراحتی کوتاه داشته باشید.

رعایت اصول ارگونومی هنگام استراحت در محیط کار؛ جلوگیری از بروز خستگی جسمی 

استراحت کردن با اصول ارگونومی در محیط کار روش‌های خاص خود را دارد. در طول روز حتما چندین بار از جای خود بلند شده و حرکات کششی انجام دهید؛ تا از بروز دیسک گردن و کمر جلوگیری کرده و میزان گردش خون را در عضلات خود افزایش دهید. حتما در طول روز حداقل 4 لیوان آب بنوشید تا از بروز خستگی جسمی و ذهنی جلوگیری کنید. همچنین مصرف آب به اندازه‌ کافی تمرکز شما را در محیط کار افزایش می‌دهد.

ارگونومی کار با کامپیوتر چگونه است؟

از آن‌جایی‌که افراد بسیاری در سازمان‌ها با کامپیوتر یا لپ‌تاپ کار می‌کنند، رعایت اصول ارگونومی کار با کامپیوتر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در ارگونومی کار با کامپیوتر، استاندارد بودن صندلی، جاپایی، کیبورد و موس برای ما اهمیت زیادی دارد.

صندلی استاندارد؛ محافظ گردن و ستون فقرات

یک صندلی ارگونومیک باید جنس باکیفیت با پارچه‌ای با قابلیت گردش هوا داشته باشد تا شخص هنگام نشستن برای ساعت‌های طولانی احساس راحتی کند. همچنین دسته‌های صندلی و ارتفاع صندلی باید قابل تنظیم باشند تا شخص بتواند زاویه‌ مناسبی با صفحه‌ نمایشگر لپ‌تاپ یا کامپیوتر داشته باشد. 

در صورت تنظیم نکردن زاویه مناسب با صفحه نمایشگر، به‌مرور آسیب‌های جبران‌ناپذیری به کمر و گردن وارد می‌شود. یک صندلی ارگونومیک قسمت گودی کمر را کاملا پر می‌کند و محافظ ستون فقرات شما است. همچنین یک صندلی ارگونومی باید قابلیت چرخش داشته باشد تا شخص به‌راحتی بدون چرخاندن بدن به ابزار مورد نیاز خود دسترسی داشته باشد.

جاپایی؛ راهکاری ارگونومی برای حفظ سلامت مفصل زانو

در یک فضای کار ارگونومیک استفاده از جاپایی، خصوصا در افرادی که قد کوتاهی دارند، کاربرد دارد؛ چرا که برای حفظ سلامت عضلات و مفصل زانو، پاهای شما باید به کف زمین برسد. همچنین استفاده از جاپایی در محیط کار باعث می‌شود وضعیت بدن شما در موقعیت استانداردی قرار بگیرد؛ در نتیجه موجب راحتی بیشتر و کاهش فشار وارده بر پاها و خصوصا زانوهای شما می‌شود.

فاصله صحیح با صفحه نمایش مانیتور؛ فاکتوری مهم در ارگونومی محیط کار

فاصله صفحه نمایشگر مانیتور باید به‌گونه‌ای باشد که به‌راحتی و بدون خم کردن گردن یا کمر خود آن را ببینید. معمولا فاصله‌ بین شخص و صفحه‌ نمایشگر باید به میزان 51 تا 76 سانتی‌متر باشد. در اصول ارگونومی کار با کامپیوتر، صفحه نمایشگر باید کمی پایین‌تر از چشمان شما باشد. همچنین نقطه مرکزی صفحه نمایشگر باید همراستا با شانه‌های شما باشد.

موس ارگونومیک؛ محافظ مچ دست

برای جلوگیری از درد مچ و دست خود بهتر است از موس‌های ارگونومیک استفاده کنید. طراحی موس‌های ارگونومیک به‌گونه‌ای است که دست را در موقعیت طبیعی‌تری قرار می‌دهد؛ در نتیجه مچ دست شما حالت استانداردی به خود می‌گیرد. موس خود را در نزدیک کیبورد خود به‌گونه‌ای قرار دهید تا آرنج شما در نزدیک بدن بماند. همچنین برای راحت کار کردن با موس، وسیله‌ها و لوازم تحریر خود را در اطراف آن قرار ندهید.

کیبورد ارگونومیک؛ جلوگیری از فشار روی شانه‌ها

فاصله‌ شخص و کیبورد باید به‌گونه‌ای باشد که بازو با ساعد در زاویه 90 درجه قرار بگیرد؛ از طرفی ساعد باید به‌صورت افقی روی میز باشد. همچنین برای جلوگیری از بروز آسیب به مچ دست، هنگام تایپ با کیبورد مراقب باشد مچ دستتان خم نشود. به‌علاوه برای جلوگیری از فشار روی شانه‌ها، آرنج‌ها را در نزدیکی بدن نگه دارید. ازسوی‌دیگر، تنظیم دما محیط کار، تهویه هوا مناسب و در دسترس بودن لوازم اداری، از سایر راهکارها برای پیاده‌سازی ارگونومی محیط کار است.

با استفاده از کلربوک، ارگونومی را به محیط کار خود بیاورید

با رعایت کردن اصول ارگونومی محیط کار و پیاده‌سازی کردن راهکارهای عملی آن، محیطی امن و سالم را برای کار کردن خود به ارمغان بیاورید. قرار نگرفتن بدن در حالت استاندارد و خم و راست شدن‌های بیش از حد باعث آسیب دیدن گردن و کمر شما می‌شود؛ با استفاده کردن از کلر بوک اسناد خود را به‌گونه‌ای سازماندهی کنید تا نیازی به خم شدن و گشتن بین اسناد مختلف نداشته باشید. چنانچه سوال یا چالشی درباره‌ی ارگونومی در محیط کار دارید در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید. کارشناسان ما در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ می‌دهند.